Jak sprawdzić szczelność zbiornika na paliwo?

Zbiorniki na paliwo są wykorzystywane w różnych dziedzinach naszego życia. Niekiedy w grę wchodzą niewielkie, przeznaczone do użytku indywidualnego propozycje, innym razem - potężne, wykorzystywane na szeroką skalę rozwiązania, które stosuje się m.in. w przemyśle, czy wysoko rozwinięty rolnictwie. Należy podkreślić, że od szczelności zbiornika zależy nie tylko nasze bezpieczeństwo, ale także jakość środowiska naturalnego, w którym żyjemy. Jeśli podejrzewamy, że stosowany przez nas zasobnik przecieka, co możemy zrobić? Jak skontrolować jego stan techniczny? Na te i inne pytania odpowiada nasz artykuł.

Szybkie wykrycie awarii - czy jest możliwe?

Oczywiście postawą bezpieczeństwa jest stosowanie wysokiej jakości produktów, które są dedykowane do przechowywania i wewnętrznej dystrybucji paliwa. Zbiorniki muszą być zaprojektowane zgodnie z obowiązującymi normami, tak by zachowywały swoją trwałość i efektywność przez wiele lat. 

Jeśli chcemy mieć pewność, że wykorzystywane przez nas rozwiązania są propozycjami najwyższej jakości, warto sprawdzić, czy zostały wyposażone w dodatkowe funkcjonalności, w tym:

• panel sterujący, który monitoruje i kontroluje funkcjonowanie układu dystrybucyjnego,
• czujnik poziomu paliwa i czujnik wykrywający ewentualne przecieki,
• zabezpieczenie przed suchobiegiem,
• alarm maksymalnego poziomu cieczy.

Dodatkowe systemy sprawiają, że jesteśmy w stanie szybko wykryć awarię, a tym samym zyskujemy możliwość podejmowania niezwłocznych działań naprawczych. Na uwagę zasługują szczególnie rozwiązania, które w przypadku zagrożenia uruchamiają alarm dźwiękowy lub wizualny.  

Niezwykle ważna jest także jakość samego zbiornika i to, czy został on wykonany w technologii dwupłaszczowej. Co to oznacza? Rozwiązanie wytworzone w technologii dwupłaszczowej składa się z dwóch warstw, gdzie jedna z nich - wewnętrzna - umożliwia magazynowanie paliwa, a druga  - zewnętrzna - zabezpiecza przed przenikaniem cieczy do gruntu, wód gruntowych, a także przed emisją oparów do powietrza. Wszystko to sprawia, że jeśli warstwa wewnętrzna zostanie z jakichś powodów uszkodzona, to warstwa zewnętrzna dalej będzie zapewniała nieprzerwaną ochronę. 

Kolejnym ważnym czynnikiem jest korzystanie ze zbiorników, które bazują na materiałach wysokiej jakości. Badania dowodzą, że najtrwalsze propozycje wykonywane są z polietylenu, ponieważ właśnie ten surowiec gwarantuje odpowiedni poziom ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi, wysokimi temperaturami, czy nawet promieniowaniem UV. Innym powszechnie wykorzystywanym rozwiązaniem są zbiorniki metalowe, w większości przypadków wyposażone we wspomniane już specjalne układy sygnalizacyjne i zabezpieczenia. 

Próby szczelności zbiorników bezciśnieniowych i niskociśnieniowych

Szczelność zbiorników na paliwo ma ogromne znaczenie i jest poddawane testom definiowanym przez polskie prawo. Próby szczelności wykonuje się w ramach obowiązkowych badań technicznych zbiorników, prowadzonych przez UDT, czyli Urząd Dozoru Technicznego. Podstawowe informacje dotyczące podejmowanych działań można znaleźć w: 

• rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 września 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać zbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych ze zmianą w Dz. U. z 2008 r.  Nr 60, poz. 371,
• rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać zbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów trujących lub żrących. 

Przeprowadzane działania są dobrze zaplanowane, a za ich jakość i przebieg odpowiada inspektor Urzędu Dozoru Technicznego. Niektóre ze stosowanych metod to:

• metoda gazowa ciśnieniowa z pośrednim pomiarem szczelności poprzez badanie spadku ciśnienia lub podciśnienia,
• metoda amoniakalna lub inna chemiczna,
• metoda gazowa próżniowa-pęcherzykowa,
• metoda ultradźwiękowa,
• metoda z helowym wykrywaczem nieszczelności (ciśnieniowa, ciśnieniowo-próżniowa, próżniowa),
• metoda hydrostatyczna z magnetostrykcyjnym pomiarem poziomu cieczy,
• metoda związana z pomiarem zmiany masy cieczy za pomocą sondy wypornościowej i tła akustycznego w części gazowej. 

Techniki lokalizowania nieszczelności - co warto wiedzieć?

Z powodu dużego zagrożenia, jakim jest wyciek paliwa, zbiorniki są sprawdzane przy pomocy różnych specjalistycznych technik. Oprócz metod wymienionych powyżej, na szczególną uwagę zasługuje także:

• technika płaszczowa, która polega na kontroli szczelności dna zbiornika przy pomocy urządzenia składającego się z płaszcza, dozownika cieczy znakującej i detektora promieniowania gamma,
• technika membranowa, która wykorzystuje urządzenie składające się z okrągłej elastycznej membrany z kołnierzem przylgowym, zamkniętego źródła promieniowania gamma, membrany na elastycznym sznurze i korpusu, a co za tym idzie pozwala na badanie dna kontrolowanego zbiornika,
• technika pływakowa, która oparta jest na wymuszeniu przepływu cieczy w strefie nieszczelności w kierunku pionowym,
• technika znakowania strefowego, gdzie przy pomocy specjalistycznego systemu rurek i znacznika radioizotopowego badana jest strefa dna zbiornika napełnionego wodą,
• technika wód gruntowych, czyli metoda realizowana przy pomocy różnego rodzaju znaczników. 

Jak sprawdzić szczelność zbiornika?

Oczywiście fabrycznie nowe zbiorniki wyróżniają się wysoką jakością, co sprawia, że ich użytkowanie nie wiąże się z zagrożeniem. Problemem są natomiast rozwiązania wykorzystywane od dłuższego czasu, których stan techniczny musi być poddawany regularnej kontroli. 

Aby dokonać wiarygodnego sprawdzenia zbiornika, niezbędne jest wcześniejsze wyłączenie go z eksploatacji, a często także opróżnienie go z medium roboczego, dokładne przepłukanie i oczyszczenie z brudu i korozji. W zależności od przyjętej metody w wielu sytuacjach konieczne jest także wyposażenie zasobnika w dodatkowe oprzyrządowanie, w tym pompy i rurki lub nawet wywiercenie otworów w jego podłożu i wykonanie hydrologicznego rozpoznania wód gruntowych w najbliższym otoczeniu. 

Należy także podkreślić, że inne działania podejmowane są w przypadku zbiorników podziemnych, a inne w przypadku zbiorników naziemnych, dzielonych na propozycje z jednostronnym dostępem do dna i bez takiego dostępu.